การนำดินและโคลนจากภัยพิบัติมาใช้ประโยชน์ถือเป็นนวัตกรรมที่สำคัญในการจัดการทรัพยากรและลดปริมาณขยะที่เกิดขึ้นจากเหตุการณ์ธรรมชาติ เช่น น้ำท่วมและดินถล่ม โดยแทนที่จะกำจัดดินและโคลนเหล่านี้ทิ้งไป การนำมาใช้เป็นวัสดุก่อสร้างหรือประโยชน์ในทางการเกษตร สามารถช่วยสร้างความยั่งยืนให้กับชุมชนในพื้นที่ประสบภัยได้

แนวคิดการใช้ดินและโคลนในการผลิตบล็อกอิฐ

หนึ่งในแนวทางที่โดดเด่นในการนำดินและโคลนจากภัยพิบัติมาใช้ คือการผลิต บล็อกอิฐ หรือที่เรียกว่า TOR Block ซึ่งเป็นบล็อกดินที่นำไปใช้ในการสร้างกำแพงป้องกันดินสไลด์ในพื้นที่ที่เสี่ยงต่อการถล่ม โดยกระบวนการนี้ไม่เพียงแค่ช่วยจัดการดินและโคลนที่เกิดจากภัยพิบัติเท่านั้น แต่ยังสามารถสร้างกำแพงกั้นดินและถนนที่ได้รับความเสียหายจากดินถล่มได้อีกด้วย

ตามที่ ดร.สุทธิศักดิ์ ได้กล่าวในสัมภาษณ์ กระบวนการผลิตบล็อกอิฐจากดินโคลนนี้เริ่มต้นจากการแยกดินและโคลนออกจากขยะชุมชน หลังจากนั้นจะนำดินเหล่านี้ไปผ่านการอัดให้เป็นบล็อกที่มีความแข็งแรง โดยมีการผสมซีเมนต์ในสัดส่วนที่เหมาะสม กระบวนการนี้เป็นการใช้ทรัพยากรที่มีอยู่แล้วอย่างมีประสิทธิภาพและยังเป็นการลดต้นทุนในการสร้างกำแพงคอนกรีตที่มีราคาแพง

การสำรวจและคัดแยกดิน

หนึ่งในขั้นตอนสำคัญในการนำดินและโคลนมาใช้ประโยชน์คือการสำรวจและคัดแยกชนิดของดินให้เหมาะสมกับการนำไปใช้ในงานก่อสร้าง ตัวอย่างเช่น ในพื้นที่ต่าง ๆ ของเชียงราย:

• ดินจากก้นแม่น้ำ: ดินประเภทนี้มีลักษณะเป็นทรายแป้งหรือที่เรียกว่า Silt ซึ่งมีคุณสมบัติเหมาะสมสำหรับการนำมาใช้ในการผลิตบล็อก
• ดินจากภูเขา: ดินจากภูเขามักจะเป็นดินเหนียว ซึ่งสามารถใช้ในการทำบล็อกได้เช่นกัน แต่ต้องมีการปรับสัดส่วนในการผสมกับซีเมนต์ให้เหมาะสม

การคัดแยกดินที่มีคุณภาพดีจากเศษไม้และวัสดุอื่น ๆ มีความสำคัญมาก เพราะหากดินมีการปนเปื้อนด้วยขยะหรือสารเคมี อาจส่งผลให้คุณภาพของบล็อกที่ผลิตขึ้นมาไม่ดีพอสำหรับการนำไปใช้ในงานก่อสร้าง นอกจากนี้ หากมีเศษไม้หรืออินทรียวัตถุที่ยังไม่สลายตัวดีพอ ก็อาจเกิดปัญหาเรื่องความคงทนของบล็อกเมื่อเวลาผ่านไป

ประโยชน์ของการนำดินและโคลนมาใช้

การนำดินและโคลนจากภัยพิบัติมาใช้ประโยชน์มีข้อดีหลายประการ เช่น:

1. การลดปริมาณขยะ: ดินและโคลนที่เกิดขึ้นในภัยพิบัติ เช่น น้ำท่วมหรือดินถล่ม มักมีปริมาณมาก การนำดินเหล่านี้มาใช้ใหม่ ช่วยลดภาระในการกำจัดขยะและยังลดการใช้พื้นที่ฝังกลบอีกด้วย
2. การฟื้นฟูสภาพดิน: ดินและโคลนที่ถูกนำมาใช้ในการผลิตบล็อก ไม่เพียงแต่เป็นการใช้ทรัพยากรอย่างคุ้มค่า แต่ยังช่วยฟื้นฟูสภาพดินในพื้นที่เสี่ยงต่อการเกิดดินสไลด์อีกด้วย เนื่องจากบล็อกที่ผลิตขึ้นสามารถนำไปใช้เป็นกำแพงป้องกันดินสไลด์ได้อย่างมีประสิทธิภาพ
3. การสร้างความยั่งยืนให้กับชุมชน: การผลิตบล็อกอิฐจากดินโคลนช่วยสร้างงานและรายได้ให้กับคนในพื้นที่ โดยเฉพาะอย่างยิ่งในพื้นที่ที่เกิดภัยพิบัติบ่อยครั้ง ชุมชนสามารถใช้บล็อกเหล่านี้เพื่อสร้างสิ่งปลูกสร้างที่แข็งแรงและปลอดภัยสำหรับอนาคต

กรณีศึกษาจากพื้นที่ประสบภัย

ในเสียงสัมภาษณ์ยังได้กล่าวถึงกรณีศึกษาจากพื้นที่ต่าง ๆ ที่นำดินและโคลนจากภัยพิบัติมาใช้ประโยชน์ ตัวอย่างเช่น ในเขตแม่สายและอำเภอเมืองเชียงราย ดินที่ถูกพัดมาจากน้ำท่วมและดินถล่มได้ถูกนำไปใช้ในการผลิตบล็อกเพื่อช่วยสร้างกำแพงกันดินในพื้นที่ที่เสี่ยงต่อการเกิดดินสไลด์

หนึ่งในพื้นที่ที่ได้รับการสนับสนุนอย่างมากคือโครงการพัฒนาดอยตุง ซึ่งได้นำบล็อกที่ผลิตจากดินในพื้นที่ไปใช้ในการสร้างกำแพงป้องกันดินถล่มที่เกิดขึ้นจากฝนตกหนักในฤดูมรสุม การดำเนินการนี้ไม่เพียงแต่ช่วยลดความเสี่ยงในการเกิดดินสไลด์ แต่ยังช่วยฟื้นฟูพื้นที่เกษตรและสร้างความมั่นคงให้กับชุมชนท้องถิ่นอีกด้วย

ความท้าทายในการนำดินและโคลนมาใช้

แม้ว่าการนำดินและโคลนมาใช้ประโยชน์จะมีข้อดีหลายประการ แต่ก็ยังมีความท้าทายที่ต้องคำนึงถึง เช่น การคัดแยกดินที่เหมาะสม การป้องกันการปนเปื้อนของสารเคมีจากการเกษตร และการจัดการกับขยะอินทรีย์ที่อาจทำให้กระบวนการผลิตบล็อกมีปัญหา

ในท้ายที่สุด การนำดินและโคลนจากภัยพิบัติมาใช้ประโยชน์ไม่เพียงแต่เป็นการช่วยลดปริมาณขยะ แต่ยังเป็นวิธีการสร้างประโยชน์จากทรัพยากรธรรมชาติที่เกิดขึ้นจากภัยพิบัติ ซึ่งเป็นแนวทางที่ยั่งยืนในการจัดการสิ่งแวดล้อมและฟื้นฟูชุมชนให้เข้มแข็งพร้อมรับมือกับภัยพิบัติในอนาคต